سخنان امام علی (ع)در نهج البلاغه پیرامون ویژگی های زنان

              

«بررسی سند و دلالت خطبه 79نهج البلاغه در زمینه «ویژگی های زنان

امام علی علیه السلام در نهج البلاغه می فرمایند:
«معاشر الناس، ان النساء نواقص الایمان، نواقص الحظوظ، نواقص العقول،فاما نقصان ایمانهن فقعودهن عن الصلوة و الصیام فی ایام حیضهن،3-و اما نقصان عقولهن فشهادة أمرأتین کشهادة الرجل الواحدواما نقصان حظوظهن فمواریثهن علی الانصاف من مواریث الرجال،5-فاتقوا شرار النساء، و کونوا من خیارهن علی حذرٍ،6-و لا تطیعوهن فی المعروف حتی لا یطمعن فی المنکر.»
از سخنان آنحضرت علیه السلام است که پس از خاتمه جنگ جمل در نکوهش زنها می فرماید:

«ای مردم، زنها از ایمان و ارث و خرد کم بهره هستند،اما نقصان ایمانشان بجهت نماز نخواندن و روزه نگرفتن در روزهای حیض است،و جهت نقصان خودشان این است که (در اسلام)گواهی دو زن به جای گواهی یک مرد است،و از جهت نقصان نصیب و بهره هم ارث آنها نصف ارث مردان می باشد،پس از زنهای بد پرهیز کنید، و از خوبانشان برحذر باشید،و در گفتار و کردار پسندیده از آنها پیروی نکنید، تا درگفتار و کردار ناشایسته طمع نکنند».

زن در نهج البلاغه، با نگرش روان‌شناختی

             

پژوهشگاه فرهنگ و معارف اسلامی: وقتی امام علی(ع) می‌دید که انجام امور منزل برای همسرش سخت است و او را آزرده خاطر می‌کند، ضمن احساس دلسوزی و نگرانی می‌کوشید در انجام امور منزل مشارکت داشته باشد و با حضرت زهرا(س) همدلی نماید.

سابقه روانشناسی زن در غرب به حدود نیم قرن می‌رسد؛ در حالی که با مرور سخنان ائمه معصومین((ع)) در می‌یابیم که زوایای روحی و روانی زن از چهارده قرن پیش مورد توجه پیشوایان دینی بوده است. با اندک مطالعه و مقایسه سخنان آن بزرگواران با روان‌شناسی جدید متوجه می‌شویم که عمدتاً سخنان برگرفته از وحی و بر اساس فطرت و طبیعت بشری که قرن‌ها پیش از طریق پیشوایان دینی و دین‌باوران بیان شده است، امروزه با نظرهای روان‌شناسان بزرگ مطابقت دارد و حتی نسبت به آموزه‌های صدر اسلام حرفی است از هزاران.
از آنجا که امام علی و اهل بیت((ع))، سخن‌گویان کلام وحی و سیره آنان برگرفته از منبع بی‌کران الهی است، در این نوشتار برای پرداختن به موضوع زن در نهج البلاغه، ابتدا ـ در شماره گذشته ـ آیاتی در زمینه برابری زن و مرد، تسویه و تعدیل در خلقت، برابری زن و مرد در برخورداری از حیات طیبه و کمال‌یابی و بالندگی را مورد بررسی قرار دادیم.

ازدواج در نهج البلاغه

                     

نهج البلاغه به عنوان أخو القرآن ، یکی از منابع اصلی و متون مادر ، برای کشف دیدگاه دین مبین اسلام در مورد موضوعات مختلف می باشد . همچنین اگر شخصی به صورت خاص ، علاقمند به بررسی دیدگاههای بیان شده در کلمات امیرالمؤمنین (ع) باشد نیز یکی از بهترین منابع برای وی  نهج البلاغه است .

یکی از موضوعاتی که در نهج البلاغه مطرح شده است ، ازدواج و مسائل مربوط به خانواده و زن و شوهر است‏. البته روشن است که کتاب شریف نهج البلاغه تنها بخش اندکی از سخنان امیرالمؤمنین علی (ع) می باشد و طبیعتا برای یافتن تصویر کاملتری از موضوع ازدواج و تشکیل خانواده از دیدگاه ایشان باید تمامی کلمات و بیانات آن امام بزرگ مورد بررسی قرار گیرد اما از آنجا که بنا داریم این بحث را بر مبنای کتاب ارزشمند نهج البلاغه دنبال کنیم لذا محور بحثمان را عباراتی از این کتاب شریف قرار می دهیم که به نوعی به موضوع بحث یعنی ازدواج مربوط می باشند .

علت نکوهش زنان در نهج البلاغه

تجهیز هر یک از دو صنف فوق به گونه‏ای است که از ترکیبشان شرایط و بستر مطبوع و دلپذیری برای ایجاد خانواده و کانونی فعال و پر مهر و صفا پدید می‏آید. هر یک در کنار دیگری می‏تواند آرامش، سکون و شرایط استکمال را بیابد و همچنین زمینه مناسبی برای رشد و تربیت سالم فرزند به وجود می‏اید. در این تقسیم طبیعی آنچه معمولاً در مرد ظهور و بروز بیشتری دارد قدرت و توانایی بیشتر برای انجام کارهای سخت و طاقت فرسا نیز زیرکی و حسابگری در اموری است که به تیزبینی و کیاست نیازمند است و آنچه در زن نمود و پیدایی بیشتر دارد لطافت، زیبایی، مهر، عاطفه، شور و احساس قلبی است. این نکته اولاً به معنای بی‏خردی زن یا بی‏عاطفگی مرد نیست و ثانیاً به معنای آن نیست که هر زنی کم‏اندیش‏تر از هر مردی و هر مردی کم عاطفه‏تر از هر زنی است، بلکه یعنی، به طور متوسط وجه غالب کنش‏های مرد، رفتارهای حسابگرانه، و وجه غالب کنشهای زن کردارهای مهر انگیز و عاطفی است.

ثانیاً، این دو گونه حرکت هر یک در جای خود بسیار ضروری است و این تقسیم تکوینی به هیچ روی نشانگر برتری مرد بر زن و فرومایگی زن نیست، بلکه هر یک جلوه‏ای خاص از اسمای حسنای الهی است. به قول سعدی:

جهان چون چشم و خط و خال و ابروست که هر چیزش بجای خویش نیکوست‏

ثالثاً، عقل بر دو قسم است: 1- عقلی که معیار کمال و قرب الهی است: «العقل ماعبد به الرحمن واکتسب به الجنان» این عقل همان «عقال» و زانوبند هواها و امیال نفسانی است. در چنین عقلی مرد بر زن فزونی ندارد.

توصیف خانواده اسلامی در نهج البلاغه

از نگاه حضرت زندگی و تشکیل خانواده همه‌اش سختی و دردسر است و دردسر بالاتر اینکه گریزی هم از این سختی نیست (حکمت ۲۳۸)، البته رسیدن به پاره ای از کمالات وخواسته‌ها ممکن نیست؛ مگر با ازدواج و تشکیل خانواده.

به گزارش سرویس زنان جهان؛ خانواده از بهترین و مقدس‌ترین بنیادهای بشری است و قرآن در آیات بسیاری به این مهم توجه داشته و حتی خداوند خود وعده گشایش و فراخی رزق به زوج‌های جوان داده و ترس از فقر را دلیلی برای عدم تشکیل خانواده نمی‌داند(سوره مبارک نور آیه ۳۲) و بالاتر از آن در کنار اقرار به توحید احترام بی‌چون و چرا به پدر و مادر را خواسته و احترام به همسر و خانواده را از شرایط ایمان دانسته(سوره مبارکه نساء آیه ۳۶) است.آنچه مسلم است خانواده اسلامی را باید در یک جامعه اسلامی و افراد و اجزای این جامعه و منهای فراموشی آخرت مورد بررسی قرار داد، در این راستا گروه مجلات همشهری با رویکرد به نهج البلاغه به توصیف خانواده اسلامی از دیدگاه حضرت علی (ع) پرداخته است.

نقش زنان در آسیب زایى دینى از نگاه امام على(ع)

                         

نهج البلاغه به عنوان یک کتاب تفسیر قرآن, در زمانى که در جوى آکنده از فتنه هاى زنانه و دسیسه هاى سیاسى, لب به سخن گشوده است. لذا به ناچار در این رهگذر, به بعد نارساییها و کمبودهاى زنان پرداخته است. لذا در نهج البلاغه سخن از شخصیت زن در میان نیست بلکه آنچه هست بیان نارساییها و کمبودها است و به همین جهت است که نظریه پردازان دین باور, بر این مساله تاکید زیاد دارند که همان طور که براى فهم بهتر قرآن باید به شان نزول آن توجه نمود باید براى فهم بهتر نهج البلاغه شان صدور کلام حضرت را حتما مورد توجه قرار داد. لذا آنچه که در نهج البلاغه راجع به زن آمده است, اگر چه خطابات آن عام است ولى ناظر است به زنان موجود در جامعه حضرت على(ع), نه به جنس زن در جمیع ادوار. پس باید حتما مناسبت تاریخى که موجب ایراد خطبه و یا تقریر نامه از طرف حضرت شده است را حتما مورد توجه قرار داد. به طور مثال: در خطبه 80 نهج البلاغه که حضرت سخنان مفصلى راجع به زنان مطرح کرده اند, که این سخن بخشى از یک نامه طولانى است که امام در زمان اشغال مصر به وسیله عمرو بن عاص و پس از شهادت محمد بن ابى بکر آن را نوشت و به مصر فرستاد.

چرا در نهج البلاغه اومده عقل زنها ناقصه ؟

              

تقریبا میشه ادعا کرد برای تمامی زنانی که با این روایت برخورد می کنن کدورتی ذهنی بوجود میاد که البته جای توضیح و تفصیل داره .
این روایت باید از پنج محور مورد بررسی قرار بگیره .
اول _ بررسی شان صدور و فضای تاریخی این روایت
دوم _ عرضه روایت به قران کریم
سوم _ بررسی معنای عقل و همچنین گذری بر معنای نقص
چهارم _ بیان تفاوت ساختاری و فیزیولوژی زن و مرد و بررسی وجه ارتباط عقل با این ساختار
پنجم _ گذری بر روایاتی که امیر المومنین (ع) در مورد زنانی نظیر حضرت زهرا (س) ، حضرت زینب ( س) ، حضرت خدیجه (س) و دیگر زنان بزرگ تاریخ فرمودن و جمع این روایات با خطبه 80 نهج البلاغه .
محور اول : شان صدور روایت
این روایت پس از جنگ جمل و در مذمت افرادی بیان شد که از یک زن در جریان جنگ پیروی کردن ،

چرا امام‏ علی (ع) در نهج‏البلاغه در نامه 31 فرمودزن ریحانه است

                  

پرسش:چرا امام‏ علی (ع) در نهج‏البلاغه در نامه 31 فرمود: «زن ریحانه است، نه قهرمان. او را در پرده حجاب نگاهش دار»؟ آیا همه زنان این گونه‏اند؟ مگر همه مردان در امور سیاسى لایقند؟ چراحضرت با آن همه گستردگى فکر و اندیشه این گونه در مورد زنان سخن گفته است؟
پاسخ:
این روایت را در صورتى که سند و انتساب آن به امام صحیح باشد، چاره‏اى جز توجیه ندارد.
قطعاً در صورت صحت آن، مراد امام همه زنان نیست.
اگر مراد همه زنان باشد، چرا حضرت زهرا (س) در مسائل مهم سیاسى - اجتماعى زمان خویش شرکت مى‏کرد؟
اگر مراد همه زنان باشد، چرا دختران حضرت به ویژه حضرت زینب (س) در مسائل سیاسى نقش آفرین زمان شدند؟
بسیارى از مردان نیز در امور سیاسى و مسائل مهم اجتماعى لیاقت لازم را ندارند.
شاید بتوان گفت که چون تاریخ را مردان نوشته‏اند، برخی از مذمت‏هاى مربوط به مردان باب طبعشان نبود. و به نگارش راه پیدا نکرده است.

زن در نهج البلاغه

                   
زن در نهج البلاغه معاشر الناس، ان النساء نواقص الایمان، نواقص الحظوظ، نواقص العقول، فاما نقصان ایما نهن فقعودهن عن الصلوة و الصیام فى ایام حیضهن و اما نقصان عقولهن فشهادة امراتین کشهاده الرجل الواحد و اما نقصان حظوظهن فموار یثهن على الانصاف من مواریث الرجال.نهج البلاغه- خطبه ۸۰اى مردم، همانا زنان در مقایسه با مردان در ایمان و بهره ورى از اموال و عقل متفاوتند؛ اما تفاوت ایمان بانوان، برکنار بودن از نماز و روزه در ایام عادت حیض آنان است. و اما تفاوت عقلشان با مردان بدان جهت که شهادت دو زن برابر شهادت یک مرد است وعلت تفاوت در بهره ورى از اموال آن که ارث بانوان نصف ارث مردان است.مرحوم محمد دشتى ذیل این خطبه در علت ترجمه «نواقص» به «تفاوت» چنین نگاشته است:«ظاهر این خطبه و کلمه «نواقص» مخالف آیات قرآن کریم و عقاید و فلسفه اسلامى است، اگر بگوییم که (خدا نیمى از انسان ها «زنان» را ناقص آفرید) تنها راه جمع آن است که در واژه «نواقص» تصرف کنیم و معناى آن را «تفاوت» و «اختلاف» بدانیم که در لغت و واژه هاى قرآن نیز به جاى یکدیگر استعمال شده اند، آن گاه تضاد ظاهرى این خطبه با قرآن کریم و مبانى اعتقادى برطرف مى شود،

سخن امام علی در مورد حجاب

امیرالمومنین علی (علیه السلام) : پاداش مجاهد شهید در راه خدا ، بزرگتر از پاداش عفیف پاکدامنی نیست که توان بر گناه دارد ولی آلوده نمی گردد . همانا نزدیک است عفیف پاکدامن ، فرشته ای از فرشتگان گردد.