نقش زنان در آسیب زایى دینى از نگاه امام على(ع)

                         

نهج البلاغه به عنوان یک کتاب تفسیر قرآن, در زمانى که در جوى آکنده از فتنه هاى زنانه و دسیسه هاى سیاسى, لب به سخن گشوده است. لذا به ناچار در این رهگذر, به بعد نارساییها و کمبودهاى زنان پرداخته است. لذا در نهج البلاغه سخن از شخصیت زن در میان نیست بلکه آنچه هست بیان نارساییها و کمبودها است و به همین جهت است که نظریه پردازان دین باور, بر این مساله تاکید زیاد دارند که همان طور که براى فهم بهتر قرآن باید به شان نزول آن توجه نمود باید براى فهم بهتر نهج البلاغه شان صدور کلام حضرت را حتما مورد توجه قرار داد. لذا آنچه که در نهج البلاغه راجع به زن آمده است, اگر چه خطابات آن عام است ولى ناظر است به زنان موجود در جامعه حضرت على(ع), نه به جنس زن در جمیع ادوار. پس باید حتما مناسبت تاریخى که موجب ایراد خطبه و یا تقریر نامه از طرف حضرت شده است را حتما مورد توجه قرار داد. به طور مثال: در خطبه 80 نهج البلاغه که حضرت سخنان مفصلى راجع به زنان مطرح کرده اند, که این سخن بخشى از یک نامه طولانى است که امام در زمان اشغال مصر به وسیله عمرو بن عاص و پس از شهادت محمد بن ابى بکر آن را نوشت و به مصر فرستاد.

سیب شناسى دینى و نقش زنان در آسیب زایى دینى از نگاه امام على(ع) نهج البلاغه به عنوان یک کتاب تفسیر قرآن, در زمانى که در جوى آکنده از فتنه هاى زنانه و دسیسه هاى سیاسى, لب به سخن گشوده است. لذا به ناچار در این رهگذر, به بعد نارساییها و کمبودهاى زنان پرداخته است. لذا در نهج البلاغه سخن از شخصیت زن در میان نیست بلکه آنچه هست بیان نارساییها و کمبودها است و به همین جهت است که نظریه پردازان دین باور, بر این مساله تاکید زیاد دارند که همان طور که براى فهم بهتر قرآن باید به شان نزول آن توجه نمود باید براى فهم بهتر نهج البلاغه شان صدور کلام حضرت را حتما مورد توجه قرار داد. لذا آنچه که در نهج البلاغه راجع به زن آمده است, اگر چه خطابات آن عام است ولى ناظر است به زنان موجود در جامعه حضرت على(ع), نه به جنس زن در جمیع ادوار. پس باید حتما مناسبت تاریخى که موجب ایراد خطبه و یا تقریر نامه از طرف حضرت شده است را حتما مورد توجه قرار داد.
به طور مثال: در خطبه 80 نهج البلاغه که حضرت سخنان مفصلى راجع به زنان مطرح کرده اند, که این سخن بخشى از یک نامه طولانى است که امام در زمان اشغال مصر به وسیله عمرو بن عاص و پس از شهادت محمد بن ابى بکر آن را نوشت و به مصر فرستاد.(27)
در این نامه طولانى امام کلیه حوادث بعد از رحلت پیامبر را که جامعه اسلامى به خود دیده است تشریح مى کند و در حقیقت اجمالى از تاریخ سیاسى اسلام بعد از رحلت پیامبر را بیان مى فرماید تا به جریان جمل مى رسد و آن را انگیزه به وجود آورنده این فتنه و فاجعه مى داند. و از زمینه هایى که باید در جامعه از بین برود تا این فتنه به وجود نیاید سخن مى گوید و در این رابطه است که امام به مساله زن مى رسد, زن آن موجودى که در برپایى این فاجعه و این فتنه نقش عظیم داشته است و کار چنین شده است. یعنى امام از نقطه ضعفهایى صحبت به میان مىآورند که هر گاه در جامعه موجود باشد هر فتنه گر و توطئه گرى مى تواند از آن استفاده کند.(28)
البته باید توجه داشت که امام, رسالت هدایت و راهنمایى انسانها را در تمامى عرصه ها و زمانها بر عهده دارند; در عین حال که خطبه 80 امام با توجه به جریان خاص جمل مطرح شده است ولى امام ضمن طرح این مساله خاص, بنا دارند که به تمامى انسانها در زمانها و مکانهاى مختلف, نسبت به آسیبهاى جدى که منجر به تلاشى پیکره دین و ارزشها در جامعه مى شود هشدار دهند. و عواملى که موجب بهره بردارى و سواستفاده دشمنان دین مى شود را به طور پررنگ و ملموس جلوه دهند تا توجه همگان را به این نقطه ضعفها در طول تاریخ جلب نمایند.
گرچه غائله جنگ جمل مربوط به زمان وقوع آن بود و خاتمه پیدا کرد, لیکن اثرات چنین فاجعه اى که به رهبرى دو تن از اصحاب رسول خدا(ص) و همسر وى روى داد, مبدا بسیارى از فجایع تاریخى و فرقه گراییهاى اسلامى گردید و اثرات نامطلوب آن در طول تاریخ جامعه اسلامى را متاثر گرداند.
علاوه بر آن گرچه غائله جنگ جمل پایان یافت ولى توطئه گران همیشه در پى ایجاد غائله هاى دیگر براى از بین بردن آیین حیات بخش اسلام هستند لذا باید تمامى انسانها از آموزه هاى درسآموز حضرت على بن ابى طالب(ع) استفاده کنند تا این گونه, جامعه دستخوش حوادث ناگوار نشود. و به عبارت دیگر, نگهبانى از دین یکى از هدفهاى عمده امامت ائمه اطهار(ع) مى باشد.

چگونگى رفتار حضرت با خانواده خود

یکى دیگر از اصولى که براى درک بهتر شخصیت زن از منظر امام على(ع) باید به آن توجه نمود, مساله سیره عملى حضرت است در ارتباطات خانوادگى و شخصى با همسران و دختران خود. زیرا همان طور که قبلا اشاره کردیم, شان امام و معصوم این است که عملکرد وى برخوردار از معیار و اصول صحیح باشد. به این معنى که رفتار امام از هر گونه هرج و مرج و بى قاعدگى به دور است. و رفتار وى بر اساس یک سلسله معیارهاى مشخص مى باشد, طبیعتا برخورد عملى حضرت در رابطه با زنان برگرفته از همان معیارها و اصول فکرى حاکم بر امام است.
اگر اصول حاکم بر تفکر امام نسبت به شخصیت زن, حکایت از نقصان و شر بودن داشته باشد, حتما بر سیره عملى حضرت این اصول باید حاکم باشد و امام با توجه به این اصول فکرى با خانواده خود و یا خانمهاى دیگر جامعه برخورد مى کرد.
ولى آنچه که از چگونگى برخورد حضرت بالاخص در برخورد با خانواده به ما رسیده است نشان دهنده این مساله مهم است که شخصیت زن در منظر امام, از یک جایگاه بالاى انسانى و برخودار از تمامى کمالات است و در واقع اصول حاکم بر رفتار امام با زنان, همان اصول برگرفته از قرآن است که این اصول منجر به برخوردى بسیار پسندیده و قابل تحسین با زنان گردیده است.
در اینجا به صورت گذرا و مختصر به برخى از این رفتارها اشاره مى شود, باشد که درسى باشد براى تمامى شیعیان حضرت در برخورد با زنان.