دل پاک یا حجاب؟

   

مادام که تلقى ما از خویش عوض نشود، حجاب هیچ مفهومى نخواهد داشت و چیزى جز کفن سیاه و قبرستان خانه و مرگ نشاط زندگى و نابودى شادى‏ها، عنوان نخواهد گرفت.

و هزار عذر، خواهى داشت که خودت را از آن آزاد کنى:
که پاکى زن در لباسش نیست، چادرى‏ هاى کثیف و لجن بى‏شماره‏اند.
طلا که پاکه چه منّتش به خاکه.
که من راه خودم را مى ‏روم، چشمشان کور نگاه نکنند.
که اصلا دل باید پاک باشد.
که چادر، بیش تر مرد را کنجکاو و تحریک مى‏کند.
که این مسائل در کشورهاى مترقى کاملا حل شده‏اند و دیگر مسأله‏اى نیست.
که روابط آزاد، طبیعى است.
که محدودیت، عقده مى‏آورد و محرومیت، سرکشى را مى‏زاید.

و خلاصه هزار عذر و توجیه و تازه اگر مجبور بشوى که به خاطر ترسى و یا عشقى، حجاب بگیرى، تازه خود حجاب تو مى‏ شود بازى تو. و چادر تو مى‏شود مترى چندک و رنگش باید فلان و گل‏هایش باید بهمان باشند. و این است که همان انحراف، در این شکل جلوه مى‏کند. و تو که هنوز نقش خودت را عوض نکرده‏اى، در هر لباسى همان خواهى بود و همان بازى‏ ها را خواهى داشت و فقط با تنوع ‏ها خودت را فریب خواهى داد و به ریش دیگران خواهى خندید.
زیر بناى حجاب، همین دگرگون کردن بینش و عوض کردن تلقى و برداشت‏هاست. آن وقت آنچه سخت و رنج آلود است شیرین و مطلوب خواهد شد، و راحت و آسان خواهد گردید.
هنگامى که من با مقایسه ها، ارزش‏هاى بیش تر خودم را یافتم و با شهادت استعدادهایم، کار بزرگ خودم را شناختم و از تنوع و تکرار و از لذت و خوشى، به تحرک و به خوبى‏ ها رو انداختم، با این بینش، دیگر هیچ تنوعى مرا ارضاء نخواهد کرد و هیچ چشمى و هیچ دهانى و هیچ دلى، جایگاه من نخواهد بود، که من در این تنگناها نمى‏گنجم و در این محدوده‏ها، محبوس نمى ‏شوم.
هنگامى که با همین مقایسه، عظمت من مشخص گردید و کار من نمودار گشت، ناچار من به شناخت دنیا راه مى ‏یابم. اگر نقش من تحرک باشد و کار من حرکت، ناچار دنیا راه من خواهد بود و در این راه من نباید گردى به پا کنم و دلى را بگندانم و کسى را به خود جلب کنم و خودم را در چشم‏ها بنشانم.
با این بینش دیگر هیچکدام از آن عذرها، رنگى نخواهد داشت، چون لباس بینش نمى‏آورد، ولى بینش‏ها تو را وادار مى‏کنند که گردى بلند نکنى و دلى را به خود نگیرى و سنگ راه نباشى.
مسأله این نیست که من پاکم، مسأله این است که اگر کسى با عمل من گندید، ناچار گند او به من هم سرایت مى‏ کند، که من در جامعه‏ ى مرتبط زندگى مى‏کنم. و مسأله این است که من از محدوده‏ ى حصارها و دیوارهاى من و خودم گذشته‏ام و در من تمام خلق گنجانده شده و عشق آنها در دل من هم نشسته است.
مادرهایى که داروهاى سمى را از دسترس بچه‏ هاى فضول دور نگه مى ‏دارند، از همین عشق سرشار شده‏اند. و این است که بریز و بپاش نمى‏کنند و بزن و برو نیستند.
این عشق و آن ارتباط و پیوستگى، این دو عامل مانع این است که تو به گندیدگى و آلودگى دیگران بى‏اعتنا باشى؛ که در هستى نظام یافته و در جامعه‏ى مرتبط نمى‏توان ولنگار و بى‏تفاوت بود.
و اما داستان پاکى دل، ناچار پاکى عمل را به دنبال خواهد آورد، که درخت زنده بار خواهد داد و دل پاک، عمل پاک خواهد آورد.
اما کنجکاوى ‏ها، هنگامى از درون با شناخت‏ها و بینش‏ها، ارضاء شده باشد، آن وقت نباید از بیرون تحریک‏ها در میان باشند و سنگ‏ها مانع حرکت شوند. آن چه کنجکاوى را تحریک مى‏کند، همان به خویش خواندن‏هاست،
چه در حجاب و چه بدون حجاب و این تحریک‏ها در تمام شکل‏هایش، کنترل مى‏شود، در حالى که راه صحیح برداشت و ارضاء وجود دارد و آنها که به تحرک رسیده‏اند، بدون احتیاج به تنوع‏ها، تأمین خواهند شد. کنجکاوى هنگامى بیش تر خواهد بود که، جلوى استعدادها را گرفته باشند، اما اگر رهبرى کرده باشند و جهت داده باشند، دیگر مسأله‏اى نیست.
و اما این توضیح که این مسائل در کشورهاى دیگر حل شده، به این مى‏ماند که بگوییم مسأله‏ى رودها در کشورهاى دیگر حل شده، مى‏گذارند هرز برود و باتلاق بشود. هرز کردن استعدادها، با راه حل و بهره‏بردارى از آنها یکى نیست. این که در آن کشورها، بدون معطلى مى‏توانند این نیروها را هدر کنند، راه حل حساب شده براى بهره‏بردارى نیست. یک دسته این نیروى عظیم را احتکار کرده‏اند و دسته‏ى دیگر بى‏حساب پرورشگاه‏ها و باشگاه‏ها و کلوپ‏ها را به چرخ انداخته‏اند و از این نیروهاى زندگى ساز، جز سوختن ریشه‏هاى خویش بهره‏اى نبرده‏اند، در حالى که مى‏توانستند با شکل دادن به استعدادها و رهبرى کردن و جهت دادن به آنها، نه محرومیت و عقده را به دنبال بیاورند و نه با روابط آزاد، با نظام‏ها و سنت‏هاى حاکم بر جهان و بر انسان درگیر شوند.
انسانى که خودش را هرز کرده و خوش بوده و کیف کرده، در واقع از آنجا لذت برده که نمى‏داند چه از دست داده، فقط حساب کرده که چه به دست آورده است. ما از حجم استعدادها و از عظمت خویش غافلیم و خود را جزء دارایى حساب نمى‏کنیم و این است که با لذتى که در عوض از دست دادن خویش و عمر و هستى خود بدست آورده‏ایم، سرخوشیم و سرشاد.
با این توضیح مى ‏فهمیم که حجاب تنها مخصوص زن نیست که مردها هم باید حساب شده حرکت کنند و گرد و خاک بالا نیاورند و دل‏ها را به خود گره نزنند، که هر کس در سر راه دل‏ها بنشیند، او راهزن است و طاغوت. و این مسأله در آن وسعت مطرح مى‏شود که حتى زن و شوهر را هم مى‏گیرد، که هیچ یک نباید بر دیگرى حکومت کنند و هیچکدام نباید صاحبدل این و آن باشند، که دلدار دیگرى است. و هر کس خلق را در خود نگه دارد و باتلاق استعدادهاى عظیم او بشود او هم طاغوت است.
مقدار حجاب و پوشش، با در دست داشتن این بینش و این ملاک، روشن‏ مى ‏شود که همیشه یک شکل و یک مقدار ندارد. تو در برابر آتش سوزانى که حتى کفش‏ها و دمپایى‏ها تحریکش مى‏کنند و تمام وجودش را مى‏سوزانند، وضعى خواهى داشت که در برابر سلمان و یا وجود سازمان گرفته‏ى دیگر ندارى. در برابر آن ها که در دلشان مرض‏ها و آتش‏هاست، حتى صداى تو و رفت و آمد تو کنترل مى‏شود و پوشیده مى‏گردد.
فاطمه علیها السلام در برابر سلمان و ابوذر، به گونه ‏اى است که در برابر دیگران نیست و این ملاحظه‏ها براى کسانى که به این آگاهى رسیده‏اند، هیچ دشوار نیست. این بارها براى این ظرفیت‏ها، ناچیز است.
این دیدگاه وسیع است که مى‏ تواند روایات مختلف را بیابد و بفهمد، روایاتى که از حرکت فاطمه و زینت و برخورد زن‏هاى مسلمان سخن مى‏گوید و روایاتى که سعادت زن را در این مى‏داند که با مرد برخوردى نداشته باشد.
على علیه السلام در نهج البلاغه مى‏گوید: شنیده‏ام که در بازار بصره لباس زنى با عباى مردى برخورد کرده، از شرم بمیرید.
این یک اصل است، که برخوردها را محدود مى‏کند، مگر آنجا که ضرورتى باشد و رجحانى و اهمیتى، که این اهمیت و رجحان و ضرورت، حتى به اسارت رفتن زینب عریان را، توجیه مى‏کند. و ضربه خوردن فاطمه مدافع حق را توضیح مى‏دهد. با چنین بینش و با چنین ملاک‏هایى است که‏ مى‏توانى این تفاوت‏ها را بفهمى، که اسلام نه تنها عمل که عامل‏ها و انگیزه‏ها را در نظر دارد. و با این ملاک‏ها و معیارها، احکامش را طرح مى ‏کند.

بخشی از کتاب روابط متکامل زن و مرد. عین.صاد

به نقل از وبلاگ شیخ معصومه