زن و مساله حجاب در خطابات قرآنی

    

یکى از مسائل بسیار مهم که در اسلام براى زنان به آن تأکید و سفارش شده مسئله حجاب است، حجاب براى زن به اتّفاق علما دین واجب مى‏باشد و آیات متعدّد در این باره داریم که بذکر دو تا آن بسنده مى‏شود.
آیه اوّل:
«قُل للمُؤمنات یَغُضُضنَ من ابصارهنّ و یحفُظنَ فروجهن و لایبدین زینتهنّ الّا ظهر منها، و لیضربن بخمرهنّ على جیوبهنّ و لایبدین زینتهنّ...»
همه فقها و دانشمندان اسلامى و مفسّران اتّفاق نظر دارند که این آیه دلالت دارد که بر زنان واجب است بدن و موى خود را از نامحرمان بپوشاند.
توضیح اینکه در این آیه شریفه به پنج موضوع در رابطه با حجاب و حفظ حریم عفّت تصریح شده است.
1- زنان دیدگان خود را از نامحرمان فرو خوابانند. «یغضُضْنَ من ابصارهنّ».
2- زنان دامان خود را از هرگونه عوامل بى‏عفّتى حفظ نمایند. «و یحفُظْنَ فروجهنّ».

- زنان زینت خود را جز آن مقدار که بطور قهرى آشکار است آشکار نسازند. «و لایبدین زینتهنّ الّا ماظهر منها».
4- زنان باید روسرى خود را به سینه خود بیفکنند. «ولیضربن بخمروهنّ على جیوبهنّ».
5- بار دیگر در قسمت پایان جمله فوق آمده. «و لایبدین زینتهنّ».
منظور از زینت چیست؟
زینت به معناى زیبایى، مقابل زشتى، و شامل هر نوع زینت طبیعى و عارضى، خواهد شد.
در تفاسیر، براى زینت معانى مختلف ذکر نموده‏اند. در تفسیر نمونه، آمده است: «حق این است که منظور از زینت‏آلاتى است که روى بدن قرار گرفته‏اند، طبیعى است که آشکار کردن چنین زینتى توأم با آشکار کردن اندامى است که زینت بر آن قرار دارد».
بنابراین، زنان حق ندارند زینت‏هایى را که معمولاً پنهان است آشکار سازند، هرچند اندام‏شان نمایان نشوند. به این ترتیب، آشکار کردن لباس‏هایى زینتى مخصوص که در زیر لباس عادى یا در زیر چادر مى‏پوشند مجاز نیست، چون قرآن از آشکار کردن چنین زینت‏هایى نهى کرده است.(3)
آیه دوم:
«یا ایّها النّبى قل لِازْواجک و بناتک و نساء المؤمنین یُدنین علیهنّ من جلابیبهنّ ذالک ادنى ان یعرِفْنَ فلایوأذین و کان اللّه غفوراً رحیماً».(4)
اى پیامبر! به همسران و دخترانت و زنان مؤمن بگو جلبابها «روسرى‏هاى بلند»(5) خود را بر خویش فروافکنند، این کار براى اینکه از کنیزان و آلودگان شناخته شوند و مورد آزار قرار نگیرند.
این آیه به اصل وجوب حجاب براى زنان تصریح نموده است و در پایان به یکى از فلسفه‏هاى حجاب که عدم‏آزار از ناحیه مزاحم‏ها است اشاره کرده است.
پس مى‏توان گفت این آیه در قرآن جامع‏ترین آیه در حفظ حجاب و حریم عفّت مى‏باشد.(6)
فلسفه حجاب
درباره لزوم حجاب و پوشش اسلامى براى زنان علّت و فلسفه ذکر شده که به بعض آن اشاره مى‏شود
1ـ جلوگیرى از فساد
در مرد همواره غریزه جنسى فوق العاده قوى وجود دارد که او را به شدّت نسبت به زن علاقمند مى‏کند و از سوى دیگر زنان علاقه شدید به خودآرایى و نمایش خود دارد، نتیجه اگر حجاب و پوشش صحیح در جامعه نباشد هرکدام از زن و مرد همچون آتش و پنبه به سوى هم نزدیک مى‏شوند و شعله‏ور مى‏گردند، و روشن است دود سیاه چنین آتشى به چشم همگان آسیب مى‏رساند و موجب فسادهاى گوناگون و زمینه‏سازى براى جرائم و بزه‏کاریهاى مختلف خواهد شد.
2ـ حفظ کرامت زن
زن از نظر حقوق و شخصیت انسانى با مرد یکسان است، حرمت و کرامت او به این است که به عنوان یک انسان شرافتمند به او نگریست نه به عنوان یک وسیله جنسى و وسیله تبلیغ کالا و دکور اطاقها و عاملى براى جلب سیّاحان و آن بانویى که برهنه یا بدحجاب از خانه بیرون مى‏آید تا به خانه برگردد دهها و صدها افراد سبکسر و بیماردل او را بچشم شهوت مى‏نگرند.
3ـ جلوگیرى از بیماریهاى روانى
هرگاه پوششى براى زنان نباشد و آنها با جلوه‏گرى و عشوه‏گرى آشکار گردد، به طور طبیعى مردان بخصوص جوانان در یک حالت تحریک دایم قرار مى‏گیرند، همین موجب هیجان عصبى و اضطراب اعصاب خواهد شد، چنان‏که پزشکان روانى مى‏گویند هیجان مستمر موجب بیمارى روانى خواهد شد.(7)
4ـ حجاب مبازره با حربه استعمار
یکى از حربه‏هاى مهمّى که استکبار جهانى و استعمارگران تاریخ براى انحطاط و سقوط ملّت‏هاى مظلوم به کار مى‏برد تا آنها را از درون تهى کنند رواج فرهنگ بى‏حجابى است، این رواج بى‏حجابى یک سیاست است که استعمارگران براى سرکوب غیرتهاى دینى و وجدانهاى بیدار ملّتهاى آزاده و مبازر بکار مى‏برند، با از بین بردن باورهاى دینى و اعتقادات درونى قیام و مبارزه فیزیکى آنها نیز شکسته مى‏شوند و در نتیجه در دام استعمار استعمارگران درمى‏آیند.
فرانتس فانون، جامعه‏شناس مشهور، در کتاب «انقلاب الجزایر یا بررسى جامعه‏شناسى یک انقلاب»، به بررسى نقش حجاب زنان الجزایر در مقابل استعمار فرانسه پرداخته و سیاست‏هاى سرسختانه استعمار را در مبارزه با حجاب زنان الجزایر مورد بحث قرار داده است. وى در این کتاب مى‏نویسد: «سیاستمداران استعمار به این نتیجه رسیده بودند که «اگر بخواهیم به تار و پود بافته جامعه الجزایرى هجوم بریم و استعداد مقاومت آنها را از بین ببریم، باید ابتدا زنها را تحت تسلّط خود درآوریم، و لذا هر چادرى که دور انداخته مى‏شود افق جدیدى را که بر استعمارگر ممنوع بوده در برابر او مى‏گشاید، و سپس از دیدن هر چهره بى‏حجابى امیدهاى حمله‏ور شدن استعمار ده برابر مى‏شود».(8)
پس براى مبارزه با استعمارگران و شکست آنها بر تمام زنان مسلمان لازم و واجب است که سنگر حجاب را حفظ بکنند.
اشکال:
انسان چه مرد باشد و چه زن، آزاد آفریده شده، و آزادى مفهوم مقدّس است که همگان طرفدار آن هستند، ولى حجاب و پوشش اسلامى دست‏پاگیر است. زنان را منزوى و پرده‏نشین کرده و از مواهب آزادى محروم مى‏سازند.
جواب:
آزادى کلمه مقدّس است، ولى هرچیزى داراى حد است، مثلاً انسان آزاد است، آیا مى‏تواند غذاى مسموم بخورد، یا نصف شب همسایه‏ها را که در خواب هستند با بلندکردن صداى طبل آنها را بیدار نماید...؟
قطعاً آزادى داراى مرز و حد است، آن آزادى مقدّس است که موجب ضرر و زیان و باعث سلب آزادى دیگران نشود.

پاورقی ها:

1. سوره نور، آیه 31.
2. حجاب بیانگر شخصیت زن، محمد محمّدى اشتهاردى، انتشارات ناصر.
3. تفسیر نمونه، ج 14، ص 439.
4. سوره احزاب، آیه 59.
5. جلباب پارچه‏اى است از روسرى بزرگ‏تر، که تمام سر و سینه را مى‏پوشاند؛ که در فارسى به آن چهارقد مى‏گویند.
6. حجاب بیانگر شخصیت زن، محمد محمّدى اشتهاردى.
7. همان، ص 72، 75 و 78.
8. بینش اسلامى 3، آموزش پرورش، ص 115.
9. سوره آل عمران، آیه 104.
10. همان، آیه 110.
11. مفردات قرآن، راغب اصفهانى، ماده عرف.
12. سوره توبه، آیه 71.
13. همان، آیه 67.
14. همان، ص 40.