حکایت آنان که جرمی ندارند ولی به زندان می‌روند

از 50 روز پیش تا دیروز، 327 نفر دیگر به خاطر مهریه به زندان افتادند، یعنی هر روز تقریبا 6 نفر. این آماری است که معاون ستاد دیه کشور ارائه می‌دهد و اعلام می‌کند که زندانیان مهریه نسبت به سال گذشته 50 درصد بیشتر شده‌اند، یعنی از 2300 نفر در سال 89 به سه هزار نفر در شهریور و 3327 نفر در مهرماه سال 90 رسیده است.

اگر قرار باشد ماجرا را از نگاه این 3327 نفر ببینیم، آنها کسانی هستند که بی‌گناه به زندان افتاده‌اند و جرمشان نداری است، اما اگر قرار باشد 3327 زنی که پشت این ماجرا نشسته‌اند و در مقام شاکیان این مردان قرار گرفته‌اند ماجرا را شرح دهند، اینها مردانی مجرمند که با به زندان افتادن تنبیه می‌شوند و یاد می‌گیرند که دیگر زیر بار تعهدی که نمی‌توانند ادایش کنند، نروند.

اما زندانی بودن 3327 نفر به خاطر بدهی مهریه را می‌توان از زاویه سومی هم نگاه کرد. اینها مردانی هستند که هنگام ثبت عقد ازدواج، سندی را امضا کرده‌اند که نشان می‌دهد آنها مهریه عندالمطالبه را پذیرفته‌اند و آماده‌اند تا هر وقت همسرشان مهریه را طلب کرد، آن را بپردازند.

از زاویه دیگر، آنها کسانی هستند که به عندالاستطاعه کردن مهریه هنگام امضای عقدنامه اعتقادی نداشته‌اند یا مطمئن بودند اگر مرد همسایه به خاطر مهریه به زندان می‌افتد، آنها آنقدر خوشبختند و با همسرشان تفاهم دارند که به سرنوشت مشابه او دچار نمی‌شوند ولی حالا آنها درون زندان هستند و معلوم نیست تا چه زمانی توان مالی پرداخت دیونشان را پیدا می‌کنند.

بی‌شک کسی هم قصد دفاع از آنان را ندارد چون مهریه بدهی‌ای است که تا مرد زنده است بر گردن اوست و اگر مردی نمی‌خواهد به خاطر مهریه به زندان بیفتد در بحبوحه جلسات آشنایی و خواستگاری نباید زیر بار تعهدهای بیش از توانش برود.

اما در این میان بی‌طرفدار ماندن مهریه عندالاستطاعه موضوعی است که نباید فراموش شود. این نوع توافق که در سند ازدواج ثبت می‌شود، به مرد فرصت می‌دهد تا مهریه همسرش را هر زمان که استطاعت مالی پیدا کرد، پرداخت کند.

یعنی موضوعی که به ظاهر به نفع مردان و به ضرر زنان است. بی‌شک همه مردها چنین مهریه‌ای را می‌پسندند اما این که چرا زنان از آن استقبال نمی‌کنند بخش مهم مساله است.

دیروز محمدعلی ساری،معاون ستاد دیه کشور اعلام کرد که خبر دارد زوج‌های جوان برای ثبت مهریه عندالاستطاعه در سند ازدواج از خود رغبت نشان نمی‌دهند.

البته او به علت این بی‌میلی اشاره نکرد، اما ناگفته پیداست که مهجور ماندن مهریه عندالاستطاعه و بازار داغ مهریه عندالمطالبه به خاطر بی‌اعتمادی زن‌ها نسبت به مردها و آینده زندگی مشترکشان است.

زنانی که می‌دانند قوانین حمایت زیادی از آنان نمی‌کند و شاید مهریه بتواند در زمان وقوع بحران در زندگی مشترک به کمکشان بیاید.

البته زن‌ها نیز باور دارند که وقتی پایه‌های زندگی زناشویی لرزان شود، دیگر هیچ چیز حتی گرفتن تمام و کمال مهریه هم به بازگشت خوشبختی کمکی نمی‌کند، اما گویی وجود مهریه و عندالمطالبه بودنش همچنان برای زن‌ها قوت قلب می‌آورد.

البته افزایش روز افزون شمار زندانیان یک موضوع دیگر را هم گوشزد می‌‌کند و آن این که تا فرهنگ ازدواج در جامعه تغییر نکند و نگرش‌ها به زندگی مشترک عوض نشود، هیچ طرح دولتی و رسمی برای تعیین سقف مهریه و کنترل ورودی بدهکاران مهریه به زندان‌ها به نتیجه نمی‌رسد؛ همان طور که واکنش مردم به واژه عندالاستطاعه در عقدنامه‌ها ، «بی‌اعتنایی» است.